نماز

اهمیت نماز

 

نماز رابطه انسان با خداست  و مایه صفای روح و پاکی دل و پیدایش روح تقوا و تربیت انسان و پرهیز ار گناهان است. نماز مهمترین عبادات است که طبق روایات اگر قبول درگاه خدا شود عبادات دیگر نیز قبول خواهد شد و اگر قبول نگردد اعمال دیگر نیز قبول نخواهد شد و نیز بر طبق روایات ، کسی که نمازهای پنج گانه را انجام میدهد از گناهان پاک میشود همانگونه که اگر شبانه روز پنج مرتبه در نهر آبی شست و شو کند اثری از آلودگی در بدنش باقی نمی ماند. به همین دلیل ، در آیات قرآن مجید و روایات اسلامس و وصایا و سفارشهای پیغمبر اکرم (ص) و ائمه هدی (ع) از مهمترین کارهایی که روی آن تاکید شده همین نماز است و لذا ترک نماز از بزرگترین گناهان کبیره محسوب میشود.

سزاوار است انسان نماز را در اول وقت بخواند و به آن اهمیت بسیار دهد و از تند خواندن نماز که ممکن است مایه خرابی نماز گردد جداً بپرهیزد.

در حدیث آمده است روزی پیغمبر اکرم مردی را در مسجد مشغول نماز دید که رکوع و سجود را به طور کامل انجام نمیدهد، فرمود: اگر این مرد از دنیا برود در حالی که نمازش اینگونه باشد به دین من از دنیا نخواهد رفت.

روح نماز <حضور قلب > است و سزاوار است از آنچه مایه ی پراکندگی حواس میشود بپرهیزد. معانی کلمات نماز را نیز بفهمد و در حال نماز به آن توجه داشته باشد و با حال خضوع و خشوع نماز را انجام دهد ، بداند با چه کسی سخن میگوید و خود را در مقابل عظمت و بزرگی خداوند بسیار کوچک ببیند.

در حالات معصومین (ع) آمده است که هنگام نماز آنچنان غرق یاد خدا می شدند که از خود بیخبر میگشتند ، تا آنجا که پیکان تیری در پای امیرالمومخنین علی (ع) مانده بود ، در حال نماز بیرون آوردند و آن حضرت متوجه نشد.

 برای قبولی نماز و کمال و فضیلت آن علاوه بر شرایط واجب باید امور زیر را نیز رعایت کند:

قبل از نماز از خطاهای خود توبه و استغفار نماید و از گناهانی که مانع قبول نماز است مانند <حسد و تکبر و غیبت و خوردن مال حرام  و آشامیدن مسکرات و ندادن خمس و زکات > بلکه هر معصیتی بپرهیزد.

همچنین سزاوار است کارهایی که ارزش نماز و حضور قلب را کم میکند انجام ندهد ، مثلاً در حال خواب آلودگی و خودداری از بول و در میان سروصداها و در برابر منظره هایی که جلب توجه میکند به نماز نایستد و کارهایی که ثواب نماز را زیاد میکند انجام دهد ، مثلاً لباس پاکیزه بپوشد ، موهای خود را شانه زند ، مسواک کند و خود را خوشبو نماید و انگشتر عقیق به دست کند.

 

نمازهای واجب

نمازهای واجب شش نماز است:

1-نمازهای یومیه

2-نماز طواف واجب خانه خدا

3-نماز آیات

4-نماز میت

5-نماز قضای پدر و مادر که بر پسر بزرگتر واجب است

6-نماز نافله ای که به واسطه نذر و عهد و قسم واجب شده است.

  

نمازهای واجب یومیه

 نمازهای واجب یومیه پنج نماز است :

نمازهای ظهر و عصر که هر کدام چهار رکعت است ، نماز مغرب سه رکعت ، نماز عشاء چهار رکعت و نماز صبح دو رکعت ، اما در سفر باید نماز چهار رکعتی را با شرایطی که دارد با خواست خداوند بزرگ و متعال دو رکعت بخواند.

 

نمار جمعه 

نماز جمعه دو رکعت است و در روز جمعه جانشین نماز ظهر میشود. در زمان حضور پیامبر (ص) و امام معصوم (ع) و نائب خواص او واجب عینی است ، اما در زمان غیبت کبری واجب تخییری است ، یعنی میان نماز جمعه و نماز مخیر است ، ولی در زمانی که حکومت عدل اسلامی باشد احتیاط آن است که ترک نشود.
همانطور که گفته شد نماز جمعه دو رکعت است مانند نماز صبح و دو قنوت دارد یکی در رکعت اول پیش از رکوع و دومی در رکعت دوم بعد از رکوع. مستحب است امام در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه را بخواند و در رکعت دوم ، سوره منافقین را و هرگاه مشغول یکی از اینها شود احتیاط واجب آن است که به سوره دیگری عدول نکند.

باید قبل از نماز جمعه دو خطبه بوسیله امام جمعه خوانده شود.
خطبه ها میبایست بنابر احتیط واجب بعد از اذان ظهر باشدو اگر قبل از آن خوانده شود اعاده کنند.
هر یک از خطبه باید مشتمل بر امور زیر باشد:

1-حمد و ثنای الهی

2-صلوات بر محمد و آل محمد

3-وعظ و ارشاد و سفارش به تقوای الهی

4-خواندن یک سوره کوتاه در هر خطبه (بنابر احتیاط واجب)

5-بنابر احتیاط واجب برای خود و مومنین و مومنات استغفار کند و در خطبه دوم ائمه هدی (ع) را هنگام صلوات و درود یک یک نام ببرد.

بنابراین خطبه اول شامل پنج قسمت است و خطبه دوم شمال شش قسمت.
امام باید خطبه ها را درحال قیام بخواند و میان دوخطبه جلوس مختصری نماید و صدای خود را در حد مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل فهم برای مردم ایراد کند.

     شایسته است خطیب ملبس به عمامه و عبا باشد و بر عصا یا مانند آن تکیه کند و قبل از شروع به خطبه ، و قبل از شروع به خطبه به امومین سلام کند و سزاوار است مسائل مهم سیاسی و اجتماعی و اخلاقی مسلمین و جهان اسلام و آن منطقه را برای مردم شرح دهد و آنها را به وظایفشان در برابر این مسائل آشنا سازد و در برابر توطئه های دشمنان به آنها هشدار دهد. پس خطیب باید حد اکثر استفاده را از خطبه ها برای تهذیب نفوس مردم و آگاه ساختن آنها از مسائل مهم روز بنماید که یکی از اهداف اصلی خطبه ها همین است. خطبه ها را با عبارات فصیح و گویا و بلیغ و موثر و نافذ ایراد نماید تا خطبه ها تاثیر لازم را در نفوس مسلمین بگذارد و از این فریضه عبادی سیاسی بهره گیری کامل شود. هرگز به سراغ مسائل تفرقه انداز نرود و مسلمین را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نماید.

 

 نمازهای نافله (مستحب)

 

نمازهای مستحبی بسیار است و آنها را نافله گویند و از میان نمازهای نافله ، نافله های شبانه روزی بیشتر سفارش شده است. نافله های شبانه روزی عبارت اند از : نافله ظهر هشت رکعت و نافله عصر نیز هشت رکعت است ، نافله مغرب چهار رکعت و نافله عشاء دو رکعت است که نشسته خوانده میشود، نافله شب یازده رکعت است و نافله صبح دو رکعت است و چون دو رکعت نافله عشا یک رکعت حساب میشود ، مجموع این نافله ها سی و چهار رکعت خواهد بود، ولی در روز جمعه سی و هشت رکعت است زیرا چهار رکعت به نافله ظهر و عصر اضافه میشود(همه نافله ها دو رکعت دو رکعت خوانده میشود).
از یازده رکعت نافله شب هشت رکعت را به نیت نافله شب و دو رکعت آن به نیت نافله شفع و یک رکعت به نیت نافله وتر به جا می آورد.

نافله شب از مهمترین نمازهای نافله است که در روایات اسلامی و قرآن مجید روی آن تاکید شده و تاثیر عمیقی در صفای روح و پاکی قلب و تربیت نفوس انسانی و حل مشکلات دارد و در کتب معروف دعا ، آدابی برای آن ذکر کرده اند ، مخصوصاً برای قنوت نافله وتر ، رعایت این آداب خوب است ولی میتوان نماز شب را بدون این آداب مانند نمازهای معمولی نیز انجام داد و کسیکه به علتی نتواند آخر شب بیدار شود و نماز شب را بخواند میتواند قبل از خواب آنها را به جا آورد . چنانکه گفتیم نمازهای نافله را باید دو رکعت دو رکعت انجام داد ، جز نافله وتر ، که یک رکعت است و اگر بخواهد نافله وتر را نشسته بخواند باید دو نماز یک رکعتی جداگانه به جا آورد.

 

وقت نافله های شبانه روزی

 

وقت نافله ظهر قبل از نماز ظهر است ، از اول ظهر تا موقعی که سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا میشود بیشتر از دوهفتم طول شاخص شود. مثلاً اگر طول شاخص هفت وجب است هر وقت مقدار سایه ای که بعد از ظهر پیدا میشود بیشتر از دو وجب شود، وقت نافله ظهر تمام شده.

 

     وقت نافله عصر که قبل از نماز عصر خوانده میشود تا موقععی است که سایه شاخص به چهارهفتم آن برسد.

     وقت نافله مغرب بعد از نماز مغرب است تا موقعی که سرخی طرف مغرب که بعد از غروب آفتاب پیدا میشود از بین برود.

     وقت نافله عشاء بعد از تمام شدن نماز عشاء است تا نصفه شب و بهتر است بعد از نماز عشاء بلافاصله خوانده شود.     

     وقت نافله صبح قبل از نماز صبح است از طلوع فجر تا آشکار شدن سرخی در طرف مشرق و میتواند آن را بعد از نماز شب بلافاصله به جا آورد.

     وقت نافله شب بنا بر احتیاط از نصفه شب است تا اذان صبح ، ولی بهتر است در موقع سحر یعنی در ثلث آخر شب بخواند.

 

 شرایط لباس نمازگزار 

لباس نمازگزار شش شرط دارد:

1-پاک بودن

2-عصبی نبودن ، بنابر احتیاط واجب

3-از اجزاء مردار نباشد

4-از حیوان حرام گوشت نباشد

5و6-اگر نمازگزار مرد است لباس او از ابریشم خالص یا طلابافت نباشد

 

مستحبات و مکروهات لباس نمازگزار

چند چیز در لباس نمازگزار به امید ثواب مطلوب است ، از آنجمله :

پوشیدن لباس سفید و پاکیزه ترین لباسها و استعمال بوی خوش و انگشتر عقیق به دست کردن.

ترک چند چیز در لباس نمازگزار به امید ثواب مطلوب است از جمله : پوشیدن لباس سیاه (مگر در مورد تعظیم شعائر ، چادر ، عبا و عمامه سادات) و لباس کثیف و تنگ و لباس کسیکه از نجاست پرهیز نمیکند ، مخصوصاً لباس شرابخوار و باز بودن دکمه های لباس و پوشیدن لباسی که نقش صورت دارد و همچنین انگشتری که روی آن صورت انسان یا حیوانی نقش شده است.

 

مکان نمازگزار

مکان نمازگزار باید دارای شرایط زیر باشد:

 

شرط اول : مباه بودن

شرط دوم : استقرار

شرط سوم : توانایی انجام واجبات در آن محل

شرط چهارم : تقدم مرد بر زن

شرط پنجم : بلندتر نبودن محل پیشانی از جای ایستادن

 

مکانهایی که نماز خواندن در آنها مستحب یا مکروه است 

مستحب است انسان نماز را در مسجد بخواند و بسیار روی آن تاکید شده و بهتر از همه مساجد ، مسجدالحرام است ، سپس مسجد پیغمبر (ص) و بعد مسجد کوفه و بعد از آن مسجد بیت المقدس است و در درجه بعد  مسجد جامع هر شهر و بعد از آن مسجد محله و مسجد بازار است.

     برای زنها در صورتی که خود را از نامحرم به خوبی حفظ کنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یاد گرفتن مسائل اسلامی جز از طریق رفتن به مسجد وجود ندارد واجب است به مسجد بروند.

     نماز در حرم امامان (ع) مستحب است بلکه در حدیث امده (نماز در حرم مطهر حضرت امیرالمومنین (ع) برابر با دویست هزار نماز است).

     رفتن به مسجدی که نمازگزار ندارد مستحب است و همسایگان مسجد تا عذری نداشته باشند نماز در مسجد را ترک نکنند .

     شایبسته است انسان با کسانیکه از روی بی اعتنایی ، به مسجد مسلمانها حاضر نمیشوند رابطه دوستی برقرار نکند ، با آنها غذا نخورد و در کارها با آنها مشورت ننماید و از آنها زن نگیرد و به آنها زن ندهد.

     شایسته است نماز را در این چند جا نخواند : حمام ، زمین نمکزار ، مقابل انسانی که نشسته یا ایستاده است ، مقابل دری که باز است و در جاده ها و کنار خیابانها در صورتی که مزاحم عبور و مرور مردم نباشد ، و اگر مزاحم باشد حرام است. همچنین نماز خواندن در مقابل آتش ، چراغ ، داخل آشپزخانه و هر جا که کوره آتش باشد ، مقبل چاه و چاله ای که محل فاضلاب است و روبروی عکس و مجسمه چیزی که روح دارد ، مگر آنکه روی آن پرده بکشند و در جایی که عکس باشد هرچند مقابل نمازگزار نیست و در مقابل قبر و روی قبر و در قبرستان و در اتاقی که شخص جنب در آن باشد.

     هر گاه انسان در جایی نماز میخواند که مردم از جلو او عبور میکنند مستحب است جلو خود چیزی بگزارد که میان او و آنها حایل گردد ، حتی اگر عصا و تسبیح و ریسمانی هم باشد کافی است.

 

واجبات نماز

واجبات نماز یازده چیز است : 1-نیت 2-تکبیره الاحرام ، یعنی الله اکبر در اول نماز 3-قیام 4-قرائت 5-رکوع 6-سجود 7-ذکر رکوع و سجود 8- تشهد 9-سلام 10-ترتیب 11- موالات (پی در پی به جا آوردن اجزاء نماز ).
     واجبات نماز بر دو گونه است : بعضی رکن است و بعضی غیر رکن ، رکن چیزی است که اگر آن را به جا نیاورد یا اضافه کند نماز باطل است ، خواه عمداً باشد یا از روی سهو و اشتباه ، ولی در واجبات غیر رکنی هنگامی نماز باطل میشود که آن را عمداً کم و زیاد کند و اگر از روی سهو و اشتباه کم و زیاد کند نماز صحیح است.

     ارکان نماز پنج چیز است : اول نیت دوم:تکبیره الاحرام سوم قیام در موقع گفتن تکبیره الاحرام و قیام متصل به رکوع یعنی ایستادن پیش از رکوع. چهارم : رکوع  پنجم : دوسجده(البته در نیت زیادی تصور نمیشود و زیادی تکبیره الاحرام نیز اگر از روی سهو باشد نماز را باطل نمیکند ، هرچند احتیاط مستحب آن است که آن را اعاده کند).



نظر  

نوشته شده توسط خادمی در یکشنبه 90/9/27 ساعت 7:54 عصر موضوع | لینک ثابت